Wat is osteoporose?
Osteoporose of botontkalking is een chronische ziekte die de botten aantast. Ze komt het vaakst voor bij oudere mensen. Osteoporose is een aandoening waarbij de botten botmassa (kalk en andere mineralen) verliezen en daardoor brozer worden. Het is dus niet te verwarren met artrose, waarbij de dichtheid van het bot net toeneemt als gevolg van slijtage aan het kraakbeen.
Bij botontkalking worden de botbalkjes dunner (of verdwijnen ze helemaal), waardoor de structuur van de botten verandert. De beenderen geraken dermate verzwakt dat ze niet meer bestand zijn tegen een grote belasting. Hierdoor hebben osteoporosepatiënten meer kans op fracturen van de rug, de heup of de pols.
De symptomen van osteoporose
De klachten van osteoporose manifesteren zich meestal pas na een val, struikelpartij of bij het ergens tegenaan stoten. De breuken komen het vaakst voor in de pols en in de ruggenwervels. 70-plussers breken ook vaker een heup. Als gevolg van de broosheid van de botten kan de wervelkolom ook inzakken. Dit veroorzaakt niet enkel rug- en spierpijn, maar kan ook een kromming van de rug met zich meebrengen waardoor de lichaamslengte afneemt. Het is tevens belangrijk om het verloop van osteoporose goed op te volgen bij mensen met scoliose. Zo kan botontkalking, vooral bij vrouwen, de scoliose verergeren.
Belangrijke klachten bij osteoporose:
- Hoger risico op breuken (pols, ruggenwervels, heupen…)
- Inzakken van de wervelkolom
- Voorwaartse kromming van de rug, waardoor een holle rug ontstaat, de lichaamslengte afneemt en de patiënt krommer gaat lopen
- Rug- en spierpijn
- Pijn aan de onderrug
- Pijn aan de knie
- Stressfracturen ter hoogte van de voeten of enkels
- Evenwichtsproblemen
- Verergeren van scoliose
- Darm- en blaasklachten als gevolg van de knelling van de organen
De oorzaken van osteoporose
Leeftijdsgebonden veranderingen
Leeftijdsgebonden veranderingen vormen de belangrijkste oorzaak. Tot de leeftijd van ongeveer 25 jaar maakt het lichaam meer bot aan dan het afbreekt.
Vanaf het 35ste levensjaar overheerst de afbraak van het bot en daalt de hoeveelheid botmineraal. Bij vrouwen in de menopauze versnelt het botverlies door het afnemen van de oestrogenen. Deze vrouwelijke hormonen zorgen er net voor dat de afbraak van de botten wordt afgeremd. Mannen met een tekort aan testosteron- en oestrogeenproductie lopen eveneens meer kans op osteoporose.
Vanaf het 35ste levensjaar overheerst de afbraak van het bot en daalt de hoeveelheid botmineraal.
Bij ouderen kunnen een tekort aan vitamine D (nodig voor de opname van calcium uit het bloed), een tekort aan calcium (het hoofdbestanddeel van de botten) en magnesium en te hard werkende bijschildklieren (die een belangrijke rol spelen bij het regelen van de calcium- en fosfaatspiegels in het bloed) aan de basis liggen van deze botaantasting.
Andere oorzaken
Andere mogelijke redenen voor het ontwikkelen van osteoporose zijn: een vermindering van lichaamsbeweging (lichaamsbeweging stimuleert de aanmaak van botweefsel), aanzienlijk alcoholgebruik, roken, gebrek aan zonlicht (belangrijk voor de aanmaak van vitamine D) en de inname van bepaalde medicijnen (vb. de ontstekingsremmer prednisol) die de balans tussen botaanmaak en -afbraak verstoren.
Osteoporose? Verbeter uw nachtrust.
Een goede nachtrust is essentieel om goed te recupereren. Lees meer over het best ondersteunende bed van Dorsoo.
De behandeling van osteoporose
De behandeling bestaat uit drie delen: het tegenhouden van een verder botverlies, het voorkomen van breuken en het verminderen van de pijn.
Hoe botverlies tegenhouden?
- Een gezond voedingspatroon met voldoende vitamine D, magnesium en calcium
- Voldoende zon- en buitenlicht
- Voldoende lichaamsbeweging
- Medicijnen die het botweefsel versterken en/of de afbraak ervan afremmen, zoals bisfosfonaten (remming van botafbrekende cellen), denosumab (preventie van postmenopauzale wervel- en niet-wervelfracturen), SERM (voor vrouwen in de overgang), PTH-injecties …
Hoe breuken voorkomen?
Bij oudere mensen wordt een ondersteunende slip (die rond de heupen wordt gedragen) aangeraden. Deze heupbeschermer vangt de schokken op bij een valpartij. Bij een hoog risico op breuken, kan ook medicatie ter voorkoming van breuken worden ingenomen. Raadpleeg steeds uw arts voor medisch advies.
Een heupbeschermer vangt de schokken op bij een valpartij.
Hoe de pijn verminderen?
Niet iedereen die osteoporose heeft, ervaart pijn. De pijn treedt meestal op na een breuk. U kunt hiervoor een pijnstiller nemen (bv. paracetamol), al dan niet met toevoeging van codeïne bij hevigere pijnscheuten. Voor de gepaste medicatie dient u steeds uw arts te raadplegen. In bepaalde gevallen kan hij u ook ontstekingsremmende medicatie of morfineachtige stoffen voorschrijven.
Hoe wordt de diagnose van osteoporose gesteld?
De diagnose van osteoporose kan gesteld worden via preventieve diagnose en diagnose na een breuk.
Preventieve diagnose
Het risico op osteoporose kan preventief vastgesteld worden door een botdensiteitsmeting. Bij dit onderzoek wordt, door middel van een lage dosis röntgenstralen, een botafbeelding gemaakt om de dichtheid ervan te meten. Hiervoor wordt een meettoestel, een DXA-apparaat, ter hoogte van de botten (heupen, lendenwervels, pols) geschoven. De hoeveelheid teruggekaatste straling geeft aan hoeveel calcium het bot bevat. Hieruit kan de aan- of afwezigheid van osteoporose worden vastgesteld.
Het risico op osteoporose kan preventief vastgesteld worden door een botdensiteitsmeting.
Diagnose na een breuk
In de meeste gevallen wordt osteoporose echter pas vastgesteld naar aanleiding van een botbreuk. Via een röntgenfoto kan de arts bepalen of osteoporose de oorzaak is van de breuk. Hij kan ook vaststellen of de wervels als gevolg van de breuk zijn ingezakt. Bij breuken op oudere leeftijd (vanaf 50 jaar) is de kans beduidend groter dat osteoporose hiervan de oorzaak is.
Meer lezen over osteoporose?
