Frozen shoulder: symptomen, oorzaken en behandeling

Frozen shoulder: net als pakweg de tenniselleboog is het een lichamelijk euvel dat zich typisch voordoet in een bepaalde lichaamszone. We spreken ook van een stijve schouder, of in medische termen van capsulitis adhesiva of irritatieve capsulitis. Maar wat is frozen shoulder nu precies?

Wat is frozen shoulder?

De medische term capsulitis adhesiva betekent letterlijk verklevende kapselontsteking. Het gaat daarbij dan om het schoudergewricht met het schouderkapsel en alle aanhechtingen die van daaruit vertrekken. Frozen shoulder treedt meestal maar aan één kant op. Vaak is dat de kant die het minst gebruikt wordt. 

Frozen shoulder begint vaak met overbelasting die leidt tot een ontsteking van de subscapulaire slijmbeurs in de schouder. Die ontsteking veroorzaakt pijn, wat leidt tot verminderde beweging van de schouder. Door de verminderde beweging wordt het gewrichtskapsel minder elastisch, dikker en stijver, en kan het vergroeien met de subscapulaire pees. Die verklevingen, die zelfs littekenweefsel kunnen worden, zorgen ervoor dat er minder gewrichtsvloeistof aanwezig is, waardoor het probleem zichzelf nog verder in de hand werkt.

Symptomen van frozen shoulder

De symptomen zijn pijn en verminderde beweeglijkheid, in die mate zelfs dat eenvoudige dagelijkse handelingen bijna niet meer haalbaar zijn, zoals tanden poetsen, haar kammen of aankleden.

Frozen shoulder is een aandoening die in drie fasen verloopt: de bevriezingsfase, de bevroren fase en de ontdooifase. De symptomen per fase: 

1. In de bevriezingsfase treedt pijn op en neemt die toe. De beweeglijkheid vermindert geleidelijk. De pijn is aanvankelijk 's nachts voelbaar of bij bepaalde bewegingen en wordt later constant.
2. Tijdens de bevroren fase vermindert de pijn, maar is de stijfheid maximaal. De schouder verstijft tot het punt waarop de arm heffen bijna onmogelijk wordt. U kunt zelf uw arm niet meer opheffen, maar ook een therapeut kan uw arm niet meer bewegen. 
3. In de ontdooifase verbetert de situatie: de pijn in de bevroren schouder neemt verder af en de beweeglijkheid neemt toe. 

Oorzaken van frozen shoulder

Voor de medische wetenschap is de precieze oorzaak van de ontsteking die aan de basis ligt van frozen shoulder nog altijd onduidelijk, maar wat wel vastgesteld werd:  

• Bij mensen met een frozen shoulder worden vaak afwijkende stoffen in het bloed gevonden. Dat wijst mogelijk op een complexe interactie van ontstekingsprocessen en immuunfactoren.
• Mensen met diabetes hebben vijf keer meer kans op frozen shoulder, mensen met diabetes I zelfs nog meer.
• Mensen boven de leeftijd van 40 jaar maken meer kans op frozen shoulder.
• Meer vrouwen hebben last van frozen shoulder dan mannen.
• In de praktijk zien we veel mensen die een voorgeschiedenis hebben van bewegingsbeperkingen ter hoogte van de nekwervels (C4, 5 en 6).
• We stellen ook vaak een verband vast met een gespannen monnikskapspier (m. trapezius, de ruitvormige spier bovenaan de rug).
• Vaak is er ook sprake van druk op het niveau van de borstwervels (T4, 5 en 6). Op die cruciale plaats ter hoogte van de schouder reguleert het orthosympathische zenuwstelsel de doorbloeding van de arm.

Diagnose van frozen shoulder

Een vroege diagnose van frozen shoulder is cruciaal om de klachten niet erger te laten worden of het herstel niet te vertragen. Dat gebeurt door middel van een liggend onderzoek door een therapeut die schouder en arm manipuleert en de bewegingsvrijheid onderzoekt. Daarbij wordt gecheckt of er geen andere pathologieën spelen. Ook RX-foto's en echografieën helpen andere oorzaken uit te sluiten. Als daarop niets concreets op te merken valt, is er meestal sprake van frozen shoulder. NMR-scans zijn overbodig.

Behandeling van frozen shoulder

Een correcte slaaphouding bij frozen shoulder 

Niet zozeer een behandeling, maar wel een aandachtspunt om de pijn zeker niet erger te maken, is niet te slapen op de zijde van de stijve schouder. Probeer op de rug of de niet-pijnlijke zijde te liggen. Zorg voor extra kussens om de arm te ondersteunen tijdens de slaap. Dat kan helpen om de schouder in een comfortabele positie te houden en de druk te verminderen.

Zorg ervoor dat uw matras en kussen niet te zacht of te hard ondersteunen – maar dat is een tip die eigenlijk altijd geldt, ook als u niet kampt met frozen shoulder. Sowieso: een bed dat ons tijdens de slaap correct ondersteunt, zoals het ACTIVE+ slaapsysteem van Dorsoo, zorgt ervoor dat het volledige lichaam meer rust en recuperatie krijgt.

Andere behandelingen bij frozen shoulder

• Mobiliseren van de schouder. Soms onder narcose als het te pijnlijk is.
• Pijnstilling met niet-steroïde anti-inflammatoire geneesmiddelen, waardoor de beweeglijkheid geleidelijk verbetert. 
• Injecties met lidocaïne en cortisone voor vlugge verlichting. 
• Het gebruik van warmte (zoals een warmtekussen) of koude (zoals een ijszak) om de pijn en ontsteking te verminderen. 
• Kinesitherapie om de frozen shoulder te masseren en/of te mobiliseren, of stretching en thuisoefeningen.
• Diepe ademhalingsoefeningen of relaxatietechnieken voor het slapengaan om de spieren te ontspannen en de slaap te bevorderen.
• Een operatie is zelden nodig maar wordt soms uitgevoerd om littekenweefsel te verwijderen en zo de spieren en pezen vrij te maken. Postoperatief is dan ook weer kinesitherapie en oefening nodig.