Wat is fibromyalgie?

Fibromyalgie is een verzameling van chronische en verspreid voorkomende lichaamspijn en spierstijfheid. Het is een van de meest voorkomende chronische pijnsyndromen. Fibromyalgie werkt in op het bewegingsapparaat, meer bepaald op de weefsels en structuren rond de gewrichten, niet op het gewricht zelf. Personen die lijden aan dit ziektebeeld hebben een overgevoelig of te scherp afgesteld zenuwstelsel.

De wetenschap spreekt over ‘sensitisatie’. Volgens recente epidemiologische gegevens lijdt een aanzienlijk percentage (3 %) van de bevolking aan fibromyalgie. De chronische aandoening komt duidelijk meer voor bij vrouwen (80 %). De Wereldgezondheidsorganisatie (WHO) erkende fibromyalgie als ziekte in 1992.

Fibromyalgie betekent letterlijk: pijn van het spier- en bindweefsel. De naam is een samenvoeging van de termen ‘fibro’ (bindweefsel), ‘myo’ (spieren) en ‘algia’ (pijn). Bindweefsel, spieren, pezen en gewrichtsbanden behoren tot de weke delen van het lichaam, vandaar de veel gebruikte term 'wekedelenreuma'. De Wereldgezondheidsorganisatie definieert het syndroom als niet-gespecificeerde reuma.

Symptomen van fibromyalgie

Personen met fibromyalgie voelen chronische, verspreid voorkomende pijnen en spierstijfheid over het hele lichaam. Ze ervaren pijn rond de gewrichten, spieren en pezen en in de nek- en schoudergordel, de lage rug, de bekkengordel en de ledematen. Een typisch fibromyalgiesymptoom is een verhoogde pijngevoeligheid op een aantal specifieke drukpunten, de zogeheten ‘tender points’. Die pijn ontstaat door plaatselijk verhoogde spanningstoestanden van spieren en pezen.

Behalve de chronische lichaams- en spierpijn, ondervindt de patiënt vaak nog andere klachten, zoals:

• vermoeidheid en futloosheid
• slaapstoornissen
• chronische hoofdpijn
• ochtendstijfheid
• verstoorde darmtransit
• angst
• chronische stress
• gevoeligheid voor warmte- en temperatuurschommelingen
• pijn in de benen
• meer dan gemiddeld moeten plassen
• droge ogen
• huiduitslag

Oorzaak en diagnose van fibromyalgie

De oorzaak van fibromyalgie is niet eenduidig vast te stellen. Wellicht wordt het ontwikkeld door een lichamelijke overbelasting die zich gaat vastzetten in de zogenaamde weke delen. Een psychische oorzaak, langdurige en intense stress, kan ook aan de basis liggen van een overbelasting van het lichaam. De oorzaak van de pijn is afkomstig uit de structuren rond een gewricht en dus niet uit het gewricht zelf. 

De diagnose van fibromyalgie wordt meestal gesteld na veel onderzoeken die jaren kunnen aanslepen. Fibromyalgie is een chronische pijn. Doordat de ziekte een uitgebreide mix van klachten uitlokt, is er veel kans op misinterpretatie. Men start altijd bij een huisarts. Op basis van zijn diagnose volgen de logische stappen van pijnmedicatie, kinesitherapie en het maken van foto’s om een specifieke oorzaak te vinden bij bijvoorbeeld rugpijn. Doordat er geen specifieke oorzaak gevonden wordt en de klachten door behandeling niet voldoende verbeteren, zal de huisarts na verloop van tijd doorverwijzen naar een multidisciplinair pijncentrum of pijnkliniek.

Behandeling van fibromyalgie

Doordat de oorzaak van fibromyalgie niet helder is, is het ook moeilijker om een exact behandelschema op te stellen. Genezing van fibromyalgie is tot op heden onmogelijk. Behandelingen zijn daarom gericht op coping, het leren omgaan met de klachten. De patiënt moet zich realiseren dat een uitgebalanceerde levensstijl de enige weg is. De overgevoeligheid zal wellicht niet meer weggaan. Er goed mee omgaan is de boodschap.

Er is consensus over dat de behandeling van fibromyalgie holistisch aangepakt moet worden. Er wordt gewerkt volgens het biopsychosociale model, dat verder gaat dan het louter lichamelijke verhaal. Vooral in pijnklinieken wordt die multidisciplinaire aanpak aangeboden. De patiënt wordt begeleid door een fysische geneesheer, een pijnarts, een kinesitherapeut, een psycholoog enzoverder om tot een optimaal resultaat te komen. 

Behandelingen zijn gericht op het leren omgaan met de klachten.

Bovendien is het belangrijk om te weten dat elke fibromyalgiepatiënt een ander klachtenbeeld kent en de aandoening anders beleeft. Daarom heeft elke patiënt ook een andere combinatie van behandelingen. Vaak is het zoeken naar welke therapie of behandeling de pijnklachten vermindert.

Medicatie

De huisarts en de reumatoloog kunnen ontstekingsremmende pijnstillers (NSAID) voorschrijven. Die zijn sterker dan de voorschriftvrije pijnstillers met paracetamol. Ook antidepressiva worden vaak voorgeschreven. Voor een korte periode kan een slaapmiddel helpen. Soms wordt een zware vitaminekuur voorgeschreven of infuustherapie met bijvoorbeeld magnesium. Laat medicijngebruik niet uit de hand de lopen, spreek er regelmatig over met uw arts

Psychologische hulp

Patiënten met fibromyalgie krijgen vaak bijstand van een psycholoog: het is moeilijk om pijn te hebben zonder een aanwijsbare oorzaak. Ook komt het voor dat de werkgever, de partner en/of de kinderen de situatie niet begrijpen.

Mensen met fibromyalgiepijn hebben vaker last van psychische problemen. Lichaam en geest vormen een eenheid. Wie zich moe voelt en pijn heeft, voelt zich vaker depressief en kan op termijn een lage zelfwaardering krijgen. Professionele hulp is daarom zeker geen overbodige luxe, eerder een noodzaak om zowel privé als professioneel te kunnen blijven functioneren. Men leert omgaan met zijn eigen chronische toestand om een betere balans te vinden in het leven.

Kinesitherapie

Een goede behandeling voor het verminderen van pijn is kinesitherapie. Vooral de actievere vormen, zoals oefentherapie, kunnen de pijn, de stijfheid en de vermoeidheid verminderen. Beweging zorgt voor een betere doorbloeding van de spieren en gewrichten en leidt ook mentaal tot ontspanning. Dat vraagt initieel een inspanning. 

Gericht, gradueel opbouwend en onder begeleiding oefenen werkt goed, zeker om de eerste grote stap te zetten naar een gezond bewegingspatroon. Dat is nodig om het lichaam en alle onderdelen van het hart tot het kleinste bloedvat te onderhouden, ook de hersenen en het hormonaal stelsel.

Het is heel belangrijk om ruim binnen de fysieke mogelijkheden te blijven te trainen bij fibromyalgie. Te zware oefeningen hebben een averechts effect, waardoor de patiënt meer pijn ervaart en verdere therapie niet meer ziet zitten. Dat heeft weer te maken met het ontregelde pijngewaarwordingssysteem.

In gespecialiseerde centra wordt soms hydrotherapie aanbevolen om de conditie en de spierkracht te verbeteren en tegelijk voor ontspanning te zorgen. Behalve oefentherapie wordt bij fibromyalgie vaak gebruikgemaakt van infraroodwarmte, ultrasound, elektrotherapie (TENS), warmtebaden en relaxerende massages.

Een gezonde levensstijl

Er is geen bewijs dat voeding een positief effect heeft op de ziekte, maar suikers en vetten zorgen voor een vlugger vermoeid lichaam. Door gezond te eten, regelmatig en voldoende te bewegen en de nachtrust te verzorgen, zullen fibromyalgieklachten minder doorwegen. Roken, alcohol en cafeïne hebben geen goede invloed. Personen met fibromyalgie zijn overgevoelig voor die opwekkende stoffen. De slaap kan er bijvoorbeeld onder lijden. 

Een herstellende nachtrust

Fibromyalgie put een persoon uit, zowel fysiek als mentaal. Daarom is het belangrijk om tijdens het slapen ook genoeg diepe slaap te hebben. Door een goed slaappatroon kan het lichaam optimaal recupereren en verhoogt de mentale weerbaarheid gevoelig. Een goed slaapsysteem, zoals dat van Dorsoo, zorgt voor een correcte ondersteuning en een veel grotere relaxatie van het spierstelsel.