Wat is een dwarslaesie?

Dwarslaesie is een ‘dwarse’ beschadiging (laesie) van de zenuwbanen in het ruggenmerg. Het ruggenmerg maakt deel uit van het centrale zenuwstelsel en loopt van de hersenstam door de wervelkolom naar het staartbeen. Door deze beschadiging worden de rugzenuwen onderbroken, waardoor ook de verbinding tussen de hersenen enerzijds en de organen en spieren anderzijds wordt belemmerd. Hierdoor kunnen de hersenen niet langer communiceren met de spieren en kunnen geen (gevoels)boodschappen meer naar de hersenen worden gestuurd.

De symptomen van een dwarslaesie

Afhankelijk van de locatie en de ernst (volledig of gedeeltelijk) van de beschadiging, vallen bij dwarslaesie bepaalde lichaamsfuncties weg en kan de patiënt volledig of gedeeltelijk verlamd raken. Bovendien maakt het lichaam als gevolg van de beschadiging in het ruggenmerg littekenweefsel aan in de getroffen regio. Hierdoor kunnen de afgebroken zenuwvezels niet meer uitgroeien, waardoor de kans op herstel beperkt blijft. Een dwarslaesie is bijgevolg een zeer ernstig letsel en is meestal niet te genezen.

Een dwarslaesie is een zeer ernstig letsel en is meestal niet te genezen.

Enkele veelvoorkomende klachten (symptomen) van dwarslaesie:

• Een (gedeeltelijke) verlamming van armen, benen, romp of ademhalingsspieren
• Spierzwakte
• Krachtverlies
• Gevoelsstoornissen
• Ontregeling van de lichaamstemperatuur
• Ademhalingsproblemen
• Spasmen
• Controleverlies over de darmen
• Psychische klachten
• Problemen met dagelijkse verzorging
• Incontinentie
• Erectiestoornissen
• Problemen met seksualiteit

De oorzaken van een dwarslaesie 

Een dwarslaesie kan ofwel ontstaan door een trauma of een ongeluk ofwel door een ziekte.

Ongeluk of trauma

Een ongeluk is veruit de grootste oorzaak van een dwarslaesie. De wervelkolom raakt door het ongeluk (auto, paardrijden, vallen...) verbrijzeld of breekt. De delen van de wervelkolom beschadigen zo irreversibel het ruggenmerg.

Ook extern geweld, zoals schot- en steekwonden, kunnen de dwarslaesie doen ontstaan. Het voorwerp beschadigt dan direct de zenuwbaan en het ruggenmerg. Het snijdt deze als het ware door. Bovenstaande dwarslaesies worden in de medische wereld traumatische dwarslaesies genoemd.

Ziekte

Anderzijds heb je de groep niet-traumatische dwarslaesies. Hier wordt het ruggenmerg aangetast door een ziekte.

Een ontsteking of bloeding kan ervoor zorgen dat het weefsel afsterft (atrofie). Maar ook kanker en bepaalde tumoren of gezwellen kunnen een zodanige druk geven dat de doorbloeding stopt in de weefsels rondom ‘de ziekte’ en ze kunnen het ruggenmerg volledig platduwen en inklemmen om zo definitief te beschadigen.

De behandeling van een dwarslaesie

Operatie

Afhankelijk van de aard van de dwarslaesie (complete of incomplete, lage of hoge) wordt een gepaste behandeling voorgesteld. In de meeste gevallen is de behandeling een langdurig proces. Indien een breuk de oorzaak is van de dwarslaesie, wordt in eerste instantie een operatie uitgevoerd om de ruggenwervels opnieuw aan elkaar vast te zetten. Na de operatie zal de patiënt vaak een korset, (hals)kraag of speciale vest moeten dragen om het beschadigde ruggenmerg beter te laten herstellen.

Na de operatie zal de patiënt van een korset of kraag moeten dragen.

De eerste behandelingen zijn voornamelijk gericht op het herstel van de wervelkolom (waardoor functieverlies in een later stadium kan worden voorkomen), de werking van de blaas en darm en het voorkomen van zit- of doorligwonden.

Revalidatie

Na de operatie volgt een periode van revalidatie (meestal in het revalidatiecentrum). Bij de revalidatie leert de patiënt een goede zithouding aan te nemen, in een rolstoel te zitten, zelfstandig naar het toilet of de douchestoel te gaan, enz.

Bij de revalidatie leert de patiënt in een rolstoel te zitten of zelfstandig naar het toilet te gaan.

Naast een maximaal herstel, leert de patiënt ook omgaan met de verschillende beperkingen en zoekt hij samen met de arts(en) naar de meest geschikte oplossingen voor een zelfstandig en menswaardig leven. Deze oplossingen zijn niet alleen medisch van aard, maar ook technisch, psychisch en sociaal. Zo kan de patiënt gebaat zijn met hulpmiddelen zoals een tillift, een handbewogen of elektrische rolstoel, enz.

Ten slotte is ook psychosociale begeleiding (voor de patiënt, de partner en de familie) heel belangrijk.

Een goed slaapsysteem

Een goed slaapsysteem, zoals dat van Dorsoo zorgt voor een goede, correcte ondersteuning en een veel grotere relaxatie.

Welke soorten dwarslaesie bestaan er?

Er bestaan verschillende soorten dwarslaesie, wij geven een overzicht van de verschillende soorten en hun eigenschappen.

Verschil tussen paraplegie en tetraplegie.

Wat is paraplegie?

Bij paraplegie zijn de borstwervels (T1 t.e.m. T12) en/of lendenwervels (L1, L2, L3, L4, L5) beschadigd, waardoor de benen volledig en de romp gedeeltelijk verlamd raken. De armen blijven intact.

Wat is tetraplegie?

Bij tetraplegie, ook quadriplegie genoemd, is het ruggenmerg beschadigd ter hoogte van de nekwervels (C1, C2, C3, C4, C5, C6, C7, C8), waardoor zowel de armen als de benen verlamd raken.

Verschil tussen lage en hoge dwarslaesie

Bij een lage dwarslaesie (borstwervel T2 of lager) is het ruggenmerg onderaan de rug beschadigd. Bij een hoge dwarslaesie (borstwervel T1 en hoger) is het ruggenmerg bovenaan de rug of ter hoogte van de nek beschadigd.

Hoe hoger de dwarslaesie zich manifesteert, hoe meer zenuwen er onderbroken worden en hoe groter de beperkingen.

Verschil tussen complete en incomplete dwarslaesie

Bij een complete dwarslaesie worden de zenuwen volledig onderbroken, waardoor ze vanaf dat punt niet meer functioneren. De verlamming vanaf die plaats is compleet en is ook niet meer te genezen. Bij een incomplete dwarslaesie worden de zenuwen niet volledig onderbroken of worden ze licht beschadigd. Bij deze vorm is er hoop op een gedeeltelijk herstel.

Hoe wordt de diagnose van dwarslaesie gesteld?

In eerste instantie wordt dwarslaesie vastgesteld op basis van een lichamelijk onderzoek in combinatie met de medische achtergrond van de patiënt. Bij het vermoeden van dwarslaesie zal de patiënt meteen doorverwezen worden naar een neuroloog. Die kan de diagnose stellen op verschillende manieren:

Röntgenstralen (x-stralen)

Door het gebruik van elektromagnetische stralen is een beeldvorming van de interne weefsels, botten en organen mogelijk.

CT-scan

Een CT-scan (computertomografie) werkt ook met röntgenstralen, maar met deze scanner kan ook een dwarsdoorsnede worden gemaakt. Hierdoor is een driedimensionale beeldvorming van het lichaam mogelijk. Zo kan een CT-scan een aantal wervelblessures identificeren die niet kunnen worden waargenomen met vlakke röntgenstralen.

MRI-scan

Dankzij een MRI–scan (beeldvorming met behulp van magnetische resonantie) kan het inwendige van het menselijk lichaam scherp in beeld gebracht worden en kan een letsel gemakkelijker worden vastgesteld. MRI maakt hiervoor gebruik van een sterk magneetveld en radiogolven.