Wat is de ziekte van Bechterew?

De ziekte van Bechterew is een ziekte die gekenmerkt wordt door een chronische ontsteking van de wervelkolom en gewrichten. De aandoening komt vaker voor bij mannen – ook vaak met ernstigere symptomen – dan bij vrouwen en komt typisch tot uiting voor een leeftijd van 40 jaar. 

Eén van de eerste symptomen van de ziekte van Bechterew is gewoonlijk lichte rugpijn tijdens en na het slapen, wat in vroege stadia vaak opgelost kan worden door oefeningen. Na verloop van tijd zal de continue ontsteking echter zorgen voor verharding van de gewrichten en het verkalken van de tussenwervelschijven. Daardoor zullen mensen met de ziekte van Bechterew op termijn hun gewrichten minder goed kunnen bewegen en treedt er botstijfheid op. In een vergevorderd stadium neemt een Bechterewpatiënt de typisch voorovergebogen houding aan.

De ziekte van Bechterew, ook bekend onder de naam Spondylitis Ankylosans in de wetenschappelijke wereld, verwijst naar de Russische neuroloog Vladimir Bechterew, die deze aandoening in 1892 als eerste identificeerde. Ook Adolph Strümpell en Pierre Marie leverden een aanzienlijke bijdrage aan de beschrijving van deze ziekte, waardoor Bechterew ook bekend staat onder de naam “ziekte van Marie-Strümpell”.

Symptomen van de ziekte van Bechterew

Rugpijn

Eén van de karakteristieke symptomen van deze ziekte is rugpijn. Meer bepaald lage rugpijn en stijfheid ter hoogte van de rug, wat in een vroeg stadium van de ziekte enkel in de ochtend na het slapen tot uiting komt. Naarmate de ziekte vordert, wordt de volledige rug steeds meer aangetast door de chronische ontsteking en zal de wervelkolom volledig verstijven. Bechterewpatiënten zullen steeds meer en ernstigere rugpijn ondervinden, die ook in de liggende positie en ’s nachts tot uiting komt.

Andere klachten en symptomen

Patiënten met de ziekte van Bechterew kunnen naast rugpijn nog aan verscheidene andere symptomen lijden die een gevolg zijn van de continue ontsteking. Reuma, heupklachten, ontstekingen aan handen, knieën en voeten, pijnlijke en gezwollen gewrichten, oogontstekingen, chronische darmontstekingen – denk maar aan de ziekte van Crohn –, ontstekingen van de urinewegen en huidziekten zoals psoriasis zijn hier een aantal voorbeelden van.

Oorzaak van de ziekte van Bechterew

Het exacte mechanisme van de ziekte van Bechterew is nog niet helemaal ontrafeld. Wel staat vast dat erfelijke factoren een belangrijke rol spelen in de ontwikkeling van deze aandoening. 

Erfelijke factoren

Zo heeft ongeveer 90% van de Bechterewpatiënten de erfelijke factor HLA-B27, ofwel “Humaan Leukocyt Antigeen”, in het bloed. HLA-B27 is een eiwit dat aanwezig is in de celwand van witte bloedcellen. Er is niet alleen een duidelijke associatie tussen HLA-B27 en de ziekte van Bechterew aangetoond, maar ook met verschillende andere inflammatoire aandoeningen, zoals de ziekte van Crohn en psoriasis. Aanwezigheid van deze factor wil evenwel niet zeggen dat dragers per definitie Bechterew zullen ontwikkelen, net zoals er een klein percentage aan Bechterewpatiënten negatief test op HLA-B27. 

Aangezien de aanwezigheid van HLA-B27 erfelijk bepaald is, hebben mensen met een Bechterewpatiënt in de familie ook een grotere kans om zelf Bechterew te ontwikkelen. Waarom Bechterew zich bij de ene juist wel ontwikkelt en bij de andere niet, blijft tot op heden een raadsel.

Enkele genetische feiten op een rijtje

Hoewel de ziekte van Bechterew nog onduidelijkheden met zich meedraagt, heeft de wetenschappelijke vooruitgang toch verschillende feiten aan het licht gebracht:

• De ziekte van Bechterew treft ongeveer 1% van de bevolking.
• De aandoening komt ongeveer 4 keer vaker voor bij mannen dan bij vrouwen.
• Een kind waarvan één van de ouders lijdt aan de ziekte van Bechterew, heeft 10% kans om zelf deze aandoening te ontwikkelen.
• En tenslotte kunnen bepaalde infecties, zoals een longontsteking of een schimmelinfectie, een risicofactor zijn voor de ontwikkeling van Bechterew voor mensen die hieraan gevoelig zijn.

Behandeling van de ziekte van Bechterew

Oefeningen kunnen de klachten verminderen

Fysieke activiteit, als in meer bewegen dan het uitvoeren van standaard dagelijkse activiteiten, vertraagt het ziekteverloop van Bechterew. Zo vermindert een regelmatig bewegingspatroon de pijn, bevordert het de lichaamsmotoriek en heeft het een positief effect op het algemene welzijn van patiënten met de ziekte van Bechterew. Voldoende beweging beïnvloedt niet alleen het fysieke welzijn, maar eveneens de mentale toestand en heeft een beduidend positieve invloed op de levenskwaliteit van de Bechterewpatiënt.

Optimale bewegingstherapie resulteert namelijk in opbouwen en behouden van spierkracht, wat bij deze patiënten vaak gereduceerd is. Voldoende beweging en spierkracht zorgt er op zijn beurt voor dat verdere complicaties voorkomen of vertraagd kunnen worden. Een combinatie van activiteiten die de spieren op verschillende manieren belasten, waaronder ook oefeningen in het water, blijken bijzonder voordelig te zijn voor Bechterewpatiënten. Ook balans- en stabiliteitstraining dragen bij aan het afremmen van deze aandoening. 

Om de efficiëntie van de oefeningen te garanderen, is het belangrijk om deze systematisch op te bouwen. Zo kan de patiënt rustig starten met oefeningen met een lichte weerstand en deze keer per keer verder opbouwen. Er dient uiteraard voldoende aandacht aan de rug besteed te worden, om de rug niet te zwaar te belasten en om ervoor te zorgen dat er een juiste houding aangenomen wordt en deze zo nodig gecorrigeerd wordt. Geschikte bewegingsactiviteiten zijn bijvoorbeeld zwemmen, stretchoefeningen, krachttraining en ademhalingsoefeningen.

Enkele nuttige bewegingstips voor de Bechterewpatiënt:

• Bouw de bewegingsactiviteiten stap voor stap op, en dit zowel qua duur, intensiteit als frequentie.
• Volgens de richtlijnen zouden patiënten minstens 5 keer per week een halfuur matig moeten sporten. Maak dagelijks een vast moment vrij om oefeningen te doen.
• Varieer in uw oefeningen, dit voorkomt niet alleen verveling maar is ook beter tegen de progressie van de ziekte.
• Hoewel deze oefeningen best in een thuisomgeving uitgevoerd kunnen worden, laat u zich in eerste instantie best begeleiden door een arts, therapeut of sportcoach. Zo bent u zeker dat de oefeningen op de juiste manier uitgevoerd worden.

Een goed slaapsysteem

Een verstoorde nachtrust heeft niet alleen een negatief effect op de gemoedstoestand, het algemene welzijn en de levenskwaliteit bij gezonde mensen, maar bij patiënten met de ziekte van Bechterew zal het eveneens de pijn en stijfheid er hoogte van de rug verergeren, alsook de mobiliteit verminderen. Een goede nachtrust is dus eveneens essentieel voor een Bechterewpatiënt. 

Een goed slaapsysteem, zoals dat van Dorsoo, zorgt in de eerste plaats voor een goede en correcte ondersteuning van de rug in rusttoestand, het moment waarop de Bechterewpatiënt de meeste pijn ondervindt. Dorsoo ondersteunt de wervelzuil in zijn kromming, terwijl de volledige rug en nek goed ondersteund worden. De Bechterewpatiënt ligt op een Dorsoo-bed in een meer ontspannen en natuurlijke slaaphouding, waardoor hij ’s ochtends minder pijn ervaart en beter uitgerust aan de dag begint.

Hoe verloopt de ziekte van Bechterew?

Het verloop van de ziekte van Bechterew is nagenoeg onvoorspelbaar en varieert van persoon tot persoon. Gelukkig hebben we de dag van vandaag betere inzichten in de mogelijke behandelingen van de aandoening en hoe de progressie ervan afgeremd kan worden.

De belangrijkste fasen van de ziekte van Bechterew zijn de volgende:

• De initiële ontsteking ter hoogte van het kraakbeen zorgt voor erosie van het bot.
• Het beschadigde bot zal zich herstellen door opnieuw botweefsel aan te maken, dat het elastische weefsel van de ligamenten en pezen vervangt.
• Het gewricht zal langzaamaan ‘verbenen’, waardoor de onderdelen van de gewrichten met elkaar vergroeien en mobiliteit van het gewricht beperkt wordt.

Bronnen

• Bond, D. Ankylosing spondylitis: diagnosis and management. Nurs. Stand. 28, (2013).
• Walker, J. Ankylosing spondylitis. Nurs. Stand. 20, 1781–1785 (2006).
• Dakwar, E., Reddy, J., Vale, F. & Uribe, J. A review of the pathogenesis of ankylosing spondylitis. Neurosurg. Focus 24, (2008).
• Spondyloartritis Algemeen - Spondylitis.be. https://spondylitis.be/aandoening/as-algemeen-kort/.