Slaapdronken zijn: symptomen, oorzaken en behandeling

Slaapdronken zijn is een verschijnsel waarbij een persoon die 's nachts of 's morgens ontwaakt vreemde gedragingen vertoont die niet aansluiten bij zijn normale gedragspatroon. In de Engelstalige medische literatuur wordt gesproken over confusional arousal. Die slaapdronkenheid wordt een echte aandoening genoemd veeleer dan een tijdelijk verschijnsel dat weleens optreedt bij het opstaan. 

Slaapdronkenheid valt overigens onder de categorie van arousal disorders, waartoe ook slaapwandelen of nachtangsten (pavor nocturnus) horen. Daarover leest u meer in onze blog over slaapstoornissen in het algemeen.

Slaapdronkenheid: een schemerzone tussen verwarring en bewustzijn

Een onderzoek uit 2022¹ met hersengolfmetingen toont aan dat de hersenactiviteit bij slaapdronkenheid gelijkenissen vertoont met die van personen die hallucineren of dromen. De symptomen van slaapdronkenheid blijken in te treden op het moment waarop het bewustzijn het wil overnemen van de slaaptoestand ‒ in een soort schemerzone tussen verwarring en bewustzijn dus. Anders gezegd: het lijkt wel of u te 'traag' wakker wordt en ergens tussen slaap en volledig bewustzijn blijft hangen.

Slaapdronkenheid komt meer voor bij jonge kinderen, wat te wijten zou zijn aan het feit dat ze meer diepe slaap hebben dan jongeren en volwassenen. Het valt bij hen dan ook vaker voor dat ze vanuit een diepere slaap naar bewustzijn moeten overschakelen en het is net in die overgangsfase dat de slaapdronkenheid zich graag manifesteert. Verder blijkt ook dat slaapdronkenheid vaker optreedt bij parkinsonpatiënten naarmate hun cognitieve vermogens erop achteruitgaan.² De bron van slaapdronkenheid lijkt dus in de hersenen te ontspringen.

Symptomen van slaapdronkenheid

U kunt slaapdronken wakker worden, maar de symptomen kunnen ook iets later optreden, meestal toch binnen de eerste twee uur na het ontwaken. Het gevoel van slaapdronkenheid kan zich vrij kort manifesteren, maar ook langere tijd aanhouden. Het is perfect mogelijk dat de slaapdronken persoon zich niets herinnert van de vreemde gedragingen. Mogelijke uitingen zijn: 

• verwarring en desoriëntatie, waarbij er geen besef is van waar u zich bevindt of wat er gebeurt
• abnormaal gedrag dat niet overeenkomt met uw normale persoonlijkheid, zelfs agressieve reacties
• onverstaanbare spraak of moeite met spreken
• vertraagde reacties op vragen of stimuli
• moeite met recente gebeurtenissen herinneren of mensen herkennen
• onhandige motoriek of ongecoördineerde bewegingen

Oorzaken van slaapdronken zijn

Meestal volgt slaapdronkenheid uit een onregelmatig slaap-waakschema of evengoed uit een acuut slaaptekort dat veroorzaakt wordt door: 

• gezondheidsproblemen (zoals koorts of migraine)
• werken in ploegensysteem of met onregelmatige uren (bijvoorbeeld verpleegsters blijken relatief vatbaarder voor slaapdronkenheid)
• reizen, jetlag 
• slaapstoornissen, zoals ademhalingsproblemen, slaapapneu, rustelozebenensyndroom of nachtelijke astma 
• psychische problemen (met bijbehorend gebruik van medicatie)

Behandeling van slaapdronkenheid

Een echte medische behandeling voor slaapdronkenheid bestaat er niet. De slaapdronkenheid die voortvloeit uit een slechte slaaphygiëne kunnen we tegengaan door er een normaal slaappatroon op na te houden. Dat vraagt wat tijd en discipline.

Om acute slaapdronkenheid te remediëren, wordt aangeraden om zo vlug mogelijk na het wakker worden aan de slag te gaan en niet te blijven dommelen of snoozen. Leg daarom de avond ervoor uw kleren klaar en kleed u meteen aan zodra de wekker afgaat.

Nog intensiever is om meteen aan het bewegen te gaan. Als uw adrenalinepeil meteen op niveau is, krijgt slaapdronkenheid minder kans. U kunt bijvoorbeeld meteen overgaan tot actievere vormen van yoga, zoals de zonnegroet brengen. Ook goed om instant wakker te worden: een washandje met koud water in het gezicht of een glas koud water drinken (eventueel met citroen). Kortom: het komt erop aan om vanuit de slaap zo vlug mogelijk naar een staat van bewustzijn over te schakelen en niet te blijven 'haperen' in de tussentijdse schemerzone. 

Gerelateerde artikels

• Slaapproblemen oplossen: tips
• Moe wakker worden: oorzaken en oplossingen
• Hoe een verstoord slaapritme herstellen?

Bronnen

1. www.sciencedirect.com/science/article/pii/S0010945222001915
2. www.sciencedirect.com/science/article/abs/pii/S1389945720303956