Rusteloze benen verstoren de slaap
Restless Legs Syndrome (RLS) of het rustelozebenensyndroom is een aandoening die vooral 's avonds en 's nachts optreedt, als u stilzit of ligt. De benen voelen geïrriteerd en branderig aan. Dat onaangename gevoel vermindert als u uw benen even beweegt. Op zich is RLS niet pijnlijk, maar het kan erg vervelend zijn omdat het leidt tot een drang om de benen te bewegen. Aangezien de symptomen 's avonds en 's nachts het ergst zijn, kunnen ze het inslapen en de slaap ernstig verstoren.
Het rustelozebenensyndroom komt vaak voor. Het slaaponderzoek van Dorsoo uit 2023 toont aan dat 10 % van de Vlamingen kampt met het rustelozebenensyndroom. Een ander onderzoek wijst uit dat vrouwen daar twee keer zo vaak last van hebben als mannen. Hoewel het syndroom op elke leeftijd kan beginnen, starten de klachten gemiddeld rond de leeftijd van 27 jaar. Naarmate men ouder wordt, nemen de symptomen van RLS vaak toe.
Soms zijn er periodes waarin de klachten afnemen of verdwijnen. In de meeste gevallen verergert het rustelozebenensyndroom echter, tot de klachten bijna dagelijks voorkomen.
Oorzaak van rusteloze benen
Een precieze oorzaak is niet bekend. Men vermoedt dat RLS ontstaat door een verstoorde werking van bepaalde zenuwcellen in de hersenen waar de spierbewegingen bestuurd worden. Een tekort aan dopamine, dat aangemaakt wordt door die zenuwcellen, kan daarbij een rol spelen. Dopamine geeft signalen door in de hersenen van de ene zenuwcel naar de andere.
Een huisarts kan tot de diagnose van RLS komen door de juiste vragen te stellen aan de patiënt. Hij onderzoekt dan de volgende zaken: benen, afwijkingen van de huid, doorbloeding, gevoeligheid en spieren. Er zal ook een bloedafname gebeuren om het ijzergehalte, de ijzerreserve en de nierfunctie te controleren.
In een aantal gevallen is RLS het gevolg van een ziekte of ligt er een externe oorzaak aan de basis. Men spreekt dan van secundaire RLS. Bij primaire RLS is de oorzaak niet duidelijk.
Mogelijke oorzaken van of risicofactoren voor rusteloze benen zijn:
- Chronische aandoeningen zoals diabetes, reuma en nierproblemen.
- Erfelijkheid: het voorkomen van gelijkaardige symptomen bij familieleden. De klachten treden in dat geval meestal op jongere leeftijd op.
- Zwangerschap: vooral op het einde van de zwangerschap heeft 15 % van de vrouwen last van onrustige benen.
- Bloedarmoede: bij veel mensen die last hebben van RLS wordt bloedarmoede of een laag ijzergehalte in het bloed vastgesteld.
- Spataders zorgen voor een minder goede doorbloeding van de benen, waardoor RLS kan optreden.
- Bepaalde medicijnen, zoals antidepressiva, kunnen de symptomen van rusteloze benen verergeren en zelfs uitlokken.
- Alcohol, cafeïne, overgewicht en roken kunnen de klachten doen toenemen.
Invloed van onrustige benen op de slaap
Omdat de symptomen van RLS vooral in de late avond en 's nachts optreden, heeft het een negatieve invloed op de slaap. Onrustige benen in bed zorgen ervoor dat in slaap vallen moeilijker lukt en dat men herhaaldelijk wakker wordt. Dat kan leiden tot een chronisch slaaptekort en de bijbehorende vermoeidheid overdag. Daardoor worden RLS-symptomen overdag ook erger. Men komt in een neerwaartse spiraal terecht.
Bij meer dan 80 % van de mensen met RLS treedt ook PLMD (periodic limb movement disorder) op. Daarbij gaat men periodiek herhaalde bewegingen van de benen uitvoeren tijdens de slaap. Die spiertrekkingen treden meestal op om de 20 à 30 seconden, gedurende een aantal periodes in de nacht. Dat zorgt voor een minder diepe slaap en in het ergste geval voor ontwaken.
Verbeter uw nachtrust.
Een goede nachtrust is essentieel om goed te recupereren. Lees meer over het best ondersteunende bed van Dorsoo.
Rusteloze benen behandelen
RLS en PLMD behandelen is niet eenvoudig. Zeker bij primaire RLS, als er dus geen specifieke onderliggende oorzaak bekend is. Dan komt het erop aan om de symptomen te behandelen. Genezing is alleen mogelijk als de oorzaak bekend is. Volgende zaken kunnen de klachten van RLS doen verminderen of verdwijnen.
Voeding
De klachten kunnen verminderen door extra vitaminen en mineralen in te nemen (vooral bij een ijzer- of vitaminegebrek) en cafeïnehoudende producten (zoals chocolade, koffie en frisdranken) en alcohol te vermijden. Ook stoppen met roken is aangewezen. Dat zal zorgen voor meer balans in de dopamineproductie in de hersenen.
Lichaamsbeweging
Regelmatig en voldoende bewegen zorgt voor een betere doorbloeding en ook dat kan de klachten verminderen. Intensief sporten kort voor het slapen wordt afgeraden omdat het de rusteloosheid in de benen vergroot. Laat sowieso 1 uur tussen bewegen en slapengaan.
Slaaphygiëne
Een goede slaaphygiëne is cruciaal om de slapeloosheid aan te pakken. Slaaphygiëne is een medische term die gebruikt wordt door slaapspecialisten. Het omvat tips en methoden om slaapproblemen tegen te gaan en het slapen te verbeteren. Bij RLS is dat heel belangrijk, omdat vermoeidheid en slaperigheid de symptomen verergeren.
Tips voor een goede slaaphygiëne
- Zorg voor een ontspannende slaapomgeving met een optimale kamertemperatuur (tussen 16 en 18 °C).
- Een ergonomisch slaapsysteem met optimale ondersteuning voor het lichaam – zoals het slaapsysteem van Dorsoo – is heel belangrijk zodat uw spieren beter kunnen ontspannen en u voldoende diepe slaap hebt, waardoor uw lichaam beter recupereert.
- Neem de tijd om te gaan slapen en tot rust te komen, door bijvoorbeeld een ontspannend boek te lezen vlak voor het slapengaan.
- Een consistent slaappatroon zorgt voor een betere slaap: ga elke dag rond hetzelfde uur naar bed en sta ook rond hetzelfde uur op.
- Slaap voldoende uren en ga vroeg(er) naar bed.
- Wordt u wakker in de nacht en hebt u moeite om weer in te slapen? Sta even op en ontspan een tijdje, om vervolgens weer lekker in slaap te vallen.
- Eet niet te zwaar of te kort voor het slapengaan.
Medicatie
In bepaalde gevallen kan medicatie een tijdelijke oplossing bieden. Bij slapeloosheid door onrustige benen kan bijvoorbeeld een licht slaapmiddel gegeven worden. Dat werkt doorgaans ook spierontspannend. Het nadeel is dat er vlug gewenning optreedt.
Bij de beslissing om te starten met geneesmiddelen moet dus de afweging gemaakt worden tussen de ernst van de symptomen van RLS en de mogelijke bijwerkingen van de geneesmiddelen. Bespreek dat eerst met een huisarts.
Alternatieve behandelingen
Sommige mensen met RLS hebben baat bij alternatieve behandelingen zoals massage, manuele therapie, acupunctuur of yoga. Het effect van die behandelingen voor RLS is echter niet wetenschappelijk aangetoond.
Gerelateerde artikels
