Osteoporose en rugklachten

Mensen die lijden aan osteoporose krijgen vaak te kampen met rugklachten. Bij osteoporose, ofwel botontkalking, worden de botten brozer. Dit komt doordat de aanmaak van nieuw bot trager verloopt dan de afbraak ervan. Beenderen zijn immers ‘levend weefsel’ dat zichzelf continu vernieuwt. De botmassa zal dus langzaamaan verminderen waardoor de beenderen poreuzer en minder sterk worden. Daardoor is er een groter risico op botbreuken, voornamelijk ter hoogte van de heupen, wervelkolom, polsen en bovenarmen.

In het grote slaaponderzoek van Dorsoo uit 2023 geeft 19 % van de bevraagden te kennen dat ze kampen met een medische rugaandoening. Bij 10 % van hen gaat dat dan om osteoporose.

Oorzaken en risicofactoren van osteoporose

De belangrijkste oorzaak van osteoporose is de veroudering van het bot. Leeftijd speelt dus een grote rol in het ontstaan van deze aandoening. Maar ook hormonen, zoals oestrogeen, hebben een invloed op de samenstelling van het bot. Oestrogeen is namelijk essentieel voor de opbouw van het beendergestel. Wanneer de hoeveelheid oestrogeen in het bloed afneemt, zoals in de menopauze, zal er minder botweefsel aangemaakt worden. Dit verklaart meteen waarom osteoporose veel vaker voorkomt bij vrouwen in de menopauze. Bij mannen begint de botafbraak vanaf 70-jarige leeftijd.

Naast leeftijd en hormonen zijn er verschillende andere factoren die het risico op osteoporose vergroten. Zo kunnen genetische factoren een rol spelen of ziekten zoals schildklieraandoeningen, reumatoïde artritis, anorexia en de ziekte van Crohn, botontkalking in de hand werken. Ook een chronisch tekort aan zonlicht, vitamine D en calcium (deze twee laatste factoren zijn essentiële onderdelen van het bot), kunnen bijdragen tot het ontstaan van osteoporose. 

Verder is het ook aangetoond dat roken, overgewicht, langdurige bedlegerigheid en overmatig alcoholgebruik een nefaste invloed hebben op de botdensiteit. Tenslotte draagt het chronisch gebruik van bepaalde geneesmiddelen, waaronder medicatie die cortisone bevat, eveneens bij aan de afbraak van het bot. Een gezonde levensstijl en voldoende beweging kan het ontstaan van osteoporose vertragen en de botten verstevigen. 

Doorgaans zijn er in de beginfasen van botontkalking geen specifieke klachten waardoor osteoporose vaak onopgemerkt ontstaat. De diagnose wordt in vele gevallen eerder toevallig gesteld na bijvoorbeeld een val met een breuk.

Osteoporose en rugpijn

Een kwart van de mensen met osteoporose krijgt te maken met een wervelbreuk of wervelinzakking. Dit is het gevolg van botontkalking ter hoogte van de ruggenwervels, waarna deze na verloop van tijd gaan ‘indeuken’. Dergelijke compressiefractuur gaat in eerste instantie gepaard met een hevige pijn, vooral lage rugpijn. Hoewel deze breuken evengoed kunnen ontstaan zonder dat ze opgemerkt worden, blijft pijn ter hoogte van de rug een veel voorkomende klacht bij osteoporosepatiënten.

Oorzaken van rugklachten bij osteoporose

Wanneer er zich een wervelbreuk voordoet, zullen de ruggenwervels een andere en doorgaans kromme houding aannemen. De spieren en zenuwen rondom de ruggengraat zullen hierdoor pijn gaan doen en extra ondersteuning van de rug wordt noodzakelijk.

Behandelingen van osteoporose 

Lichaamsbeweging is een doeltreffende behandeling voor zowel patiënten met rugpijn als voor mensen die lijden aan osteoporose. Met behulp van rugspierversterkende oefeningen worden deze spieren verstevigd en de ruggenwervels beschermd, terwijl beweging de opbouw van botmassa stimuleert.

Verder is een goede nachtrust van groot belang voor patiënten met osteoporose, en zeker indien deze aandoening gepaard gaat met rugklachten. Dankzij (nacht)rust kan het lichaam immers herstellen en kunnen de spieren, botten en wervels goed uitrusten. Een ergonomisch slaapsysteem zoals dat van Dorsoo kan hierbij een aanzienlijke bijdrage leveren. Dit systeem is namelijk zo ontworpen dat de rug tijdens de slaap maximaal ondersteund wordt en dat als er al indeukingsfracturen zijn, deze niet extra belast worden. Ook de rugspieren kunnen op deze manier maximaal uitrusten.

Gerelateerde artikels

• Menopauze en rugklachten
• Beweging bij rugpijn
• Sporten bij rugklachten? Kan dat?
• Veranderingen van het lichaam bij ouder worden

Bronnen

• NE, L. Epidemiology, etiology, and diagnosis of osteoporosis. Am. J. Obstet. Gynecol. 194, (2006).
• TJ, A. & TR, H. Osteoporosis and the Ageing Skeleton. Subcell. Biochem. 91, 453–476 (2019).
• Klachten en signalen - Osteoporose Patienten Vereniging. https://osteoporosevereniging.nl/osteoporose/klachten-en-signalen/.
• DH, K. & AR, V. Osteoporotic compression fractures of the spine; current options and considerations for treatment. Spine J. 6, 479–487 (2006).